تأثیر پیش تیمار بذر تریتیکاله با باکتری های محرک رشد ( pgpr ) بر سرعت و دوره پر شدن دانه در سطوح مختلف شوری خاک

بر اساس پیش بینی ها جمعیت جهان تا سال 2025 به 8 میلیارد نفر و تا سال 2050 به 9/8 میلیارد نفر می رسد. بنابراین تا سال 2025 نیاز به تولید غذا دو برابر خواهد شد (نقل از رحیمی و همکاران 1384). غلات گیاهانی از تیره پواسه هستند که دانه های ریز آن ها مصرف خوراکی دارند. کلمه غله به دانه حاصل از این گیاهان نیز اطلاق می شود. هزاران سال است که این گیاهان در تأمین غذا و ادامه زندگی بشر نقش بسیار مهمی ایفا کرده اند. مقدار غله ای که در جیره غذایی انسان مورد استفاده قرار می گیرد به روشنی می تواند ما را نسبت به اهمیت غیر قابل انکار آن ها آگاه سازد (کاظمی اربط 1386). تریتیکاله غله ی جدیدی است که به وسیله انسان و در نتیجه تلاقی ژنوم های گندم و چاودار به وجود آمده است. نزدیک به 30 سال است که تریتیکاله به صورت تجاری در دنیا تولید می گردد و هر سال به سطح زیر کشت جهانی آن افزوده می شود. تریتیکاله به دامنه وسیعی از شرایط اقلیمی متفاوت سازگاری دارد، همین مسأله آن را به عنوان یک گیاه شاخص در میان غلات معرفی می کند. تریتیکاله از آنجایی که ارزش غذایی بالاتری نسبت به چاودار دارد می تواند جایگزین مناسبی برای چاودار باشد به خصوص در نقاطی که کشت گندم امکان پذیر نیست یا عملکرد مناسبی از آن بدست نمی آید. این امر یک امتیاز اقتصادی مهم در نقاط مختلف دنیا برای این گیاه محسوب می گردد (قوشچی 1379). امروزه تنش های محیطی به عنوان یکی از مهم ترین عوامل کاهش دهنده عملکرد گیاهان زراعی به شمار می روند و مقابله یا تخفیف آثار تنش ها به عنوان راهکار مفیدی در جهت افزایش عملکرد این محصولات پیش رو قرار گرفته است. شوری خاک نیز از جمله تنش های محیطی است که به عنوان یک مشکل عمده در مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می رود (اکبری مقدم، 2002). شوری 7% از زمین های دنیا (در حدود 930 میلیون هکتار) را تحت تأثیر قرار داده و روز به روز این مناطق شور در حال گسترش می باشد. مطالعات نشان داده که بهره برداری از زمین ها طی 45 سال گذشته باعث شور شدن 6% از اراضی دنیا شده است. بر اساس آمار موجود در سطح جهانی ایران پس از چین، هند و پاکستان بیشترین درصد اراضی شور را به خود اختصاص داده است. شوری یکی از مهم ترین عوامل محدود کننده کشاورزی در سطح جهان می باشد. روش های بیولوژیک برای کنترل آن شامل روش های مدیریتی و بهره برداری از این اراضی با استفاده از گیاهانی است که توانایی بقا و تولید در این محیط ها را دارند(حق نیا، 1371). اراضی شور دنیا و ایران بر اثر فعالیت های بی رویه کشاورزی همواره در حال گسترش است. بنابراین تولید بهینه محصولات کشاورزی در این شرایط امکان پذیر نخواهد بود. تنش شوری تنها بر یک مرحله خاص از رشد گیاه اثر گذار نیست، بلکه با توجه به شدت و نوع تنش، میزان مقاومت گیاه و نوع بافت و اندام گیاهی ممکن است در مراحل مختلف رشد، گیاه را تحت تأثیر قرار دهد (کایرو 2000). آچ و همکاران (2000) اعلام کردند که همانند سایر تنش های غیر زنده، شوری نیز در گیاهان سبب ایجاد تنش اکسیداتیو می شود، بنابراین گیاهان متحمل به شوری علاوه بر اینکه باید توانایی تنظیم آب و اسمز را داشته باشند ، باید دارای سیستم دفاعی در مقابل تنش اکسیداتیو برای حذف و از بین بردن گونه های فعال اکسیژن باشند. یکی از راهکارهای موثر برای بهبود مقاومت به شوری در گیاهان زراعی استفاده از میکرو ارگانیسم های افزایش دهنده رشد از جمله گونه های آزوسپریلیوم و ازتوباکتر است که در افزایش تحمل گیاهان سازگار با این باکتری ها به تنش شوری موثر می باشد (کافی و همکاران1388). کاربرد باکتری های محرک رشد با تعدیل شرایط نامساعد حاصل از تنش شوری رشد و نمو گیاه را افزایش داده و با مکانیزم های مختلفی از جمله تثبیت نیتروژن هوا، کمک به آزاد شدن عناصر غذایی در خاک، تولید هورمون های محرک رشد گیاه، افزایش کارایی جذب آب و عناصر غذایی توسط ریشه موجب افزایش عملکرد گیاهان زراعی می شوند (بهاترای و همکاران، 1993). بنابراین در این تحقیق سعی شده است تا تأثیر پیش تیمار بذر تریتیکاله با باکتری های محرک رشد (pgpr) بر سرعت و دوره پر شدن دانه در سطوح مختلف شوری خاک در شرایط گلخانه ای مورد بررسی قرار گیرد